زعفران همواره در بین ما ایرانی ها از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده، طعم و عطر دلنشین آن همواره یاد آور غذاهای اصیل ایرانی بوده است. علاوه بر استفاده از زعفران در تهیه و تزئین غذاها، این ادویه ارزشمند و پرخاصیت از خواص درمانی و دارویی بسیاری برخوردار بوده، زعفران در طب سنتی از جایگاه ویژه ای برای درمان بیماری ها به خصوص رفع اضطراب، استرس، ناراحتی و افسردگی برخوردار بوده و هست.
خواص گل زعفران در طب سنتی
در طب سنتی زعفران به عنوان آرام بخش، مسکن، ضد اسپاسم و مقوی معده مصرف میشود و در تغذیه معطر کننده، طعم و رنگ دهنده است. با توجه به رنگ بسیار غلیظی که از آن تولید میشود در صنایع آرایشی، داروسازی، قنادی نیز استفاده میشود.
زعفران چه طبعی دارد؟
زعفران یکی از گرانبهاترین و پرارزشترین ادویهها در جهان است که به خاطر طعم، رنگ، و خواص درمانی که دارد از شهرت زیادی برخوردار است. این ادویه به دلیل خواص بی نظیر و کاربردهای فراوان در آشپزی و طب سنتی، جایگاه ویژهای در فرهنگ های مختلف به خود اختصاص داده است. اما یکی از سوالاتی که اغلب در مورد زعفران مطرح می شود، طبع آن است.
طبع زعفران گرم است یا سرد؟
زعفران گیاهی است که از نظر مزاجی دارای طبع گرم و خشک است و کاربردهای بالینی و درمانی بسیاری دارد. این تقسیم بندی بر اساس ارکان عناصر اربعه است و طبق منابع اصلی طب سنتی از نظر درجه گرمی دو و درجه خشکی در سطح یک قرار دارد. در عین حال در کتاب مخزن الادویه بیان شده است که برخی از اطبا آن را درجه سه از نظر گرمی و از بعد خشکی درجه دو عنوان کرده اند. در طب سنتی، مواد غذایی و داروها بر اساس طبع شان طبقه بندی می شوند که به چهار دستهی اصلی سرد، گرم، تر، و خشک تقسیم میشوند. زعفران از نظر طب سنتی دارای طبع گرم و خشک است. این بدان معناست که مصرف زعفران میتواند برای افرادی که دارای طبع سرد هستند مفید باشد و به تنظیم طبع بدن آنها کمک کند. از طرف دیگر، افرادی که طبع گرم دارند، باید در مصرف زعفران احتیاط کنند تا دچار عدم تعادل در طبع نشوند.
خواص زعفران بر اساس طبع
طبع گرم زعفران باعث میشود که این ادویه دارای اثرات تحریککننده و انرژی زا باشد. زعفران به عنوان یک مادهی طبیعی ضدافسردگی شناخته شده است و میتواند به بهبود حالت روحی و روانی کمک کند. همچنین، زعفران به دلیل طبع گرم خود، میتواند به بهبود هضم و تقویت معده کمک کند.
تأثیر زعفران بر بلغمیها
- زعفران به دلیل طبع گرم خود میتواند به بهبود علائم ناشی از سردی در بلغمیها کمک کند. برخی از اثرات مثبت زعفران برای بلغمیها عبارتند از:
- افزایش انرژی و نشاط: زعفران میتواند با ایجاد گرما در بدن، احساس خستگی و کمتحرکی را کاهش دهد و باعث افزایش انرژی و نشاط در افراد بلغمی شود.
- بهبود هضم: بلغمیها اغلب دچار مشکلات گوارشی مانند نفخ و سوءهاضمه میشوند. زعفران میتواند به تقویت معده و بهبود هضم کمک کند و این مشکلات را کاهش دهد.
- کاهش علائم افسردگی و اضطراب: زعفران به دلیل اثرات ضدافسردگی طبیعی خود میتواند به بهبود حالت روحی و کاهش علائم افسردگی و اضطراب در بلغمیها کمک کند.
- تقویت سیستم ایمنی: بلغمی ها ممکن است با ضعف سیستم ایمنی و سرماخوردگی های مکرر مواجه باشند. مصرف زعفران میتواند به تقویت سیستم ایمنی و کاهش دفعات سرماخوردگی کمک کند.
نحوه مصرف زعفران برای بلغمیها
بلغمی ها میتوانند زعفران را به صورت های مختلفی مصرف کنند، از جمله:
• دمنوش زعفران: دمنوش زعفران یکی از بهترین روشهای مصرف زعفران برای بلغمیها است که میتواند به تعادل طبع بدن کمک کند.
• اضافه کردن زعفران به غذاها: افزودن زعفران به غذاهایی مانند برنج، خورشها، و دسرها میتواند به بهبود طعم و همچنین کمک به گرم شدن طبع غذا کمک کند.
• مصرف زعفران با عسل: ترکیب زعفران با عسل که خود دارای طبع گرم است، میتواند به عنوان یک مکمل قوی برای بلغمیها عمل کند.
طبع زعفران
در طب سنتی هر گیاه دارویی و عناصر اعم از جامدات و مواد معدنی و گیاهان از نظر خشکی، تری، سردی و گرمی هر یک به چهار درجه تقسیم بندی می شود.
به عنوان مثال میزان گرمی یک عنصر در این تقسیم بندی درجه یک آن شامل مواد غذایی است، درجه دو جنبه دارویی دارد و درجه سه گرمی به گونه است که استفاده مکرر و تکرار در مصرف بیماری زا است و درجه چهار آن به مفهوم آنکه جزو سموم است و باعث مسمومیت می شود.
گل زعفران از گیاهانی است که در بسیاری از موارد جنبه دارویی دارد و آثار مثبتی هم در درمان برخی بیماری ها دارد.از نظر خشکی هم زعفران یک عنصر مفید در دفع اخلاط فاسده و محلل و کاهنده اخلاط حاصل از بلغم است.
طبع زعفران از دیدگاه طب سنتی
از دیدگاه طب سنتی زعفران تمایل و نفوذ مواد غذایی و داروها را به قلب افزایش میدهد. همچنین مصرف آن شادیآور بوده و تقویتکننده قلب است.
زعفران از جمله ادویههایی است که در آشپزی ایرانی جایگاه ویژهای دارد و بسیاری از خانمهای ایرانی برای رنگ زیبا و بوی خوشی که دارد در غذاهای خود از آن استفاده میکنند.
مصلح زعفران چیست
میتوان از زعفران به عنوان مصلح برای مواد غذایی که طبع سردی دارنداستفاده کرد و همچنین برعکس این حالت نیز امکان پذیر است.
خواص و مضرات زعفران در طب سنتی
- مصرف چای زعفران به هضم غذا کمک میکند، مسکن درد و قاعدهآور است و باعث تحریک اعصاب میشود. خون ساز است و گردش خون را آسان میکند، خونریزیهای بعد از زایمان را از بین میبرد وتقویتکننده قوای جنسی است.
- از دیگر فواید زعفران در طب سنتی : زعفران تصفیه و تقویتکننده کبد است و به رفع سرفه و درمان برونشیت کمک میکند.
- چای زعفران کلیه و مثانه را پاک میکند. آرام بخش، خوابآور و ضد تشنج است. گاز معده را برطرف میکند،ادرارآور است و حتی میتواند پوست صورت را روشن کند.
مزاج زعفران در طب سنتی اسلامی
- توصیه می شود که چاقهای با مزاج سرد بیشتر زعفران بخورند.
- زعفران در تقویت حافظه و یادگیری، کاهش فشارخون، کاهش چربی خون، درمان آسم، رفع نفخ شکم، درمان حالات تشنجی و درد دندان مؤثر است.
- فردی که دارای مزاج صفراوی و کبد گرم است و عنصر آتش در او بالا است شاید از زعفران بهره چندانی نبرد اما اکثریت افراد جامعه دارای مزاح مختلط هستند به گونه ای که کبد گرم و بیشتر اندام های سرد دارند و برای این افراد بهتر است زعفران موضعی مصرف شود.
- درمان کبد چرب با زعفران :آب ، میوه جات ، روزی 4تا 5 واحد سبزیجات ، ترشیجات مانند زرشک یا شاتوت ، نخود، سیب،انواع مرکبات ، غلات سبوس دار .، به، انگور، کرفس، زعفران، ماش، دارچین، بالنگ، شقاقل، زیتون، زنجبیل، زردچوبه، انجیر، کاهو، اسفناج، هویج،
- از جمله کاربردهای بالینی این گیاه استفاده از آن برای تسهیل زایمان های سخت است.
- سکته مغزی در اثر انسداد عروق نه فشار خون با زعفران قابل بهبود و رفع است.
- استفاده از زعفران در طول هفته به میزان دو بار و یا به صورت یک روز در میان در درمان کبد چرب هم مؤثر است.
- گلبرگ و کلاله زعفران در جلای چشم و افزایش قدرت بینایی مؤثر است.
- از ضماد زعفران هم برای درمان بیماری نقرس و درمان درد مفاصل استفاده می شود.
در میان مواد غذایی مورد استفاده در حفظ سلامت و تدابیری که برای بیماران قلبی در نظر گرفته میشود، زعفران نقش ویژهای دارد.این طلای سرخ به دلیل داشتن آنتیاکسیدان به عنوان توان بخش قلب و پیشگیریکننده از بیماریهای قلبی وسرطان نیز مطرح است و مانع گسترش سرطان سینه میشود.
از دیگر خواص، کلیه و مثانه را پاک میکند. آرام بخش، خوابآور و ضد تشنج است. گاز معده را برطرف میکند، ادرارآور است و حتی میتواند پوست صورت را روشن کند.
ازدیگر خواص زعفران در طب اسلامی این است که زعفران تمایل و نفوذ مواد غذایی و داروها را به قلب افزایش میدهد. همچنین مصرف آن شادیآور بوده و تقویتکننده قلب است.
بزرگان طب اسلامی توصیه میکنند که در ترکیب داروهای مورد استفاده برای بیماران قلبی زعفران اضافه شود تا هدایت و نفوذ دارو به قلب بهتر انجام شود.
از دیدگاه طب جدید زعفران از افزایش کلسترول و تری گلیسرید و چربی بد خون جلوگیری می کند و از رسوب آنها در عروق ممانعت میکند. همچنین در بیمارانی که دچار حملات قلبی شدهاند، زعفران اندازه، محلی که گرفتگی خون در قلب را کاهش داده و از آسیب در عضله قلب جلوگیری میکند. زعفران همچنین عملکرد بطن چپ قلب را در مواجهه با عوامل آسیب رسان حفظ میکند و اثرات ضد فشار خون زعفران نیز به اثبات رسیده است.
خواص درمانی زعفران در طب سنتی
درمان افسردگی با زعفران
افسردگی از بیماری های سرد است و اغلب در زنان دیده می شود. طب اسلامی، روش هایی برای درمان افسردگی بیان کرده است. بوییدن گل سرخ، محمدی و عطرهای گرم و استنشاق دود اسفند که مانند طبع زعفران طبعی گرم دارند ، ضدافسردگی است و خلط زیادیِ بخشِ مغز را از سر خارج می کند و برای کسانی که پُرخواب و کم خواب اند، مفید است.از خواص زعفران برای زنان غافل نشوید.
استفاده از گل شمعدانی، از روش هایی است که گذشتگان برای حفظ نشاط بانوان ، در خانه استفاده می کردند. خوردن گرمی جات مثل زعفران و ترک سردی ها، ماساژ ملاج سر با روغن بنفشه، خوردن هفت زیتون در اول صبح و هفت انجیر در شب، خوردن خرما،نوشیدن شربت زعفران و عسل، شربت بهارنارنج، گلاب، ورزش و پیاده روی برای بهبود ودرمان افسردگی بسیار مفید است (دکتر خیراندیش).
خرید زعفران در آرین گل با قیمت رقابتی و کیفیت تضمینی امکان پذیر است.
خواص دمنوش زعفران
برخی از مهممترین خواص درمانی چای زعفران یا دمنوش زعفران
از مهمترین خواص چای زعفران کمک به درمان و رفع افسردگی و استرس است. نوشیدن چای زعفران در صبح خاصیت نشاط آور داشته، افرادی که به افسردگی مبتلا هستند می توانند چند نوبت در روز این نوع چای را استفاده کنند و از اثرات شادی آور آن برخوردار شوند. به طور کلی نوشیدن حداقل یک فنجان چای زعفران برایتمرکز اعصاب و آرام بخش توصیه می شود.
گیاه زعفران دارای مواد آنتی آلزایمر است و به عنوان تقویت کننده قوی حافظه شناخته شده است و استفاده از آن به خصوص در کسانی که سابقه خانوادگی ابتلا به فراموشی و آلزایمر دارند، بسیارموثر و مورد تاکید می باشد.
گیاه زعفران، به دلیل رنگدانههایی که دارد، دارای خواص آنتی اکسیدان و ضد سرطانی است. لذا مصرف دمنوش زعفران و استفاده از آن در طبخ غذاها به تقویت سیستم ایمنی بدن کمکفراوانی می کند، از بروز سرطان پیشگیری میکند. عصاره زعفران در بسیاری از موارد توانسته باعث مهار رشد تومورهای مختلف سرطانی شود.
از دیگر خواص زعفران در طب اسلامی و سنتی استفاده از آن به منظور تسهیل و تسریع روند زایمان است. نوشیدن چای زعفران برای تقویت قلب بسیار مفید است.
زعفران دارای مقدار زیادی آهن ، منگنز، پتاسیم و ویتامین ث و b6 میباشد. از این رو مصرف آن برای رفع بسیاری از بیماریها مانند تنظیم قند خون، رفع کم خونی، تنظیم فشار خون و مقابله با عفونت ها و بسیاری از بیماری ها موثر است.
نحوه تهیه چای زعفران
از زمان های قدیم نوشیدن چای و دمنوش در ایران مورد توجه ایرانیان بوده است. در طب سنتی نیز بر نوشیدن چای زعفران به دلیل خواص و فواید آن که توسط طب سنتی بیان شده است تاکید ویژه ای نموده است.
دم کردن زعفران با تهیه و آماده کردن چای زعفران به عنوان یک نوشیدنی متفاوت بوده، برای تهیه این چای، مقدار ۱/4 قاشق چایخوری زعفران اعلا را که قبلا طریقه تشخیص زعفران اصلی را در قسمت مقالات بیان کردیم رو در یک قوری آب جوش به همراه مقداری چای بریزید و اجازه دهید تا دم بکشد، سپس همراه نبات یا شکر، یک چای زعفران خوش عطر و خوشمزه را نوش جان کنید.
مضرات زعفران در طب سنتی
از مضرات زعفران این است که روی سیستم تولید مثل اثر دارد؛ بنابراین زنان باردار و حامله باید از خوردن زیاد زعفران در بارداری اجتناب کنند. زیرا زیاده روی در مصرف چای زعفران خطر سقط جنین را افزایش می دهد.
زیاده روی در مصرف چای زعفران برای کلیه ها مضر است و اشتها را نیز کم می کند.
لازم است بدانید تحقیقات محققان نشان داده، مصرف ۵ گرم زعفران در یک وعده غذایی باعث کاهش ضربان قلب، سرگیجه ،استفراغ، بیحالی، زردی پوست و عوارض بسیار خطرناک دیگر میشود که این عواقب حتی منجر به مرگ می تواند بشود.
در صورتی که تجربه ای در این زمینه دارید می توانید در قسمت نظرات آرین گل با ما به اشتراک بگذارید.